Dầu lăn cốp pha nhôm: Dầu hay nước, bả hay trát?

Dùng cốp pha nhôm thì không cần tô trát hoàn thiện.

Bề mặt kết cấu nhẵn bóng không thể tô trát.

Dùng dầu lăn (dầu tháo ván khuôn) gốc dầu thì tô trát khó bám dính…

… đó là những thông tin bạn từng nghe khi nói về công tác hoàn thiện các công trình thi công bằng cốp pha nhôm, gang form.

Theo mình, dường như điều bạn biết nó sẽ đúng hơn khi nói ngược lại.

Không tin ư?

Vậy thì hãy đọc hết xem mình “chém gió” thế nào đây…

Để thuyết phục, mình phân chia thế này:

• Mình: Đảm nhiệm phần hoàn thiện kết cấu thi công bằng cốp pha nhôm, gang form.
• “Mấy ông” bán phụ gia tháo ván khuôn: Phần dầu lăn cho cốp pha nhôm, gang form.

Anh em nào đang kinh doanh thì nhảy vào cùng “chém” nhé.

Chúng ta bắt đầu.

Có phải dùng cốp pha nhôm thì không cần tô trát?

Đúng vậy!

Bên bán cốp pha nhôm thường bảo: Bề mặt bê tông sau khi tháo rất nhẵn, mịn, đẹp.

Họ nói không sai… nhưng chỉ đúng ở “điều kiện phòng”…

… là khi hệ cốp pha nhôm được thi công đạt chuẩn:

• Lắp đúng kỹ thuật: Đủ la, nêm chốt.
• Sử dụng dầu lăn đúng chủng loại.
• Bề mặt ván khuôn không bám bẩn.
• Biện pháp đổ bê tông theo đúng tính toán: Tốc độ, độ sụt, đầm dùi,…
• Cấu kiện nhôm ở chất lượng tốt: Không hư hỏng, cong vênh.

Liệu rằng thực tế có lý tưởng như vậy?

Bề mặt bê tông sau khi tháo cốp pha nhôm

Khó, rất khó!

Đọc qua bài các sự cố sau khi tháo ván khuôn nhôm bạn sẽ thấy có rất nhiều vấn đề tồn tại.

Chưa kể nếu không kiểm soát thì lồi lõm, rỗ bề mặt là không thể tránh khỏi.

Bề mặt bậc thang dùng cốp pha nhôm

Lúc này để giải quyết ổn thõa, tô trát buộc phải cân nhắc.

Tuy rằng chi phí tô trát cao hơn, tiến độ chậm hơn so với sơn bả. Nhưng xét về tổng thể, nếu phải xử lý bề mặt (defect) trước khi bả matit thì khó nói trước được.

Chọn trát hay bả, ngoài căn cứ vào chất lượng thi công, tiến độ, kinh phí còn có “ý muốn” của chủ đầu tư.

Nói như vậy không có nghĩa phủ nhận chất lượng bề mặt bê tông do cốp pha nhôm mang lại. Vẫn có nhiều công trình chỉ cần bả matit (1 hoặc vài lớp) mà không cần tô trát. Hoặc cột vách tô trát chiếm tỉ lệ thấp hơn.

Tường sau khi trát bã

Đối với gang form thì bả gần như là bắt buộc.

Thi công bằng gang form không cần tô trát?

Không sai tẹo nào!

Bởi 2 gạch đầu dòng cơ bản sau đây:

• Hoàn thiện mặt biên phải “đuổi kịp” phần thô.
• Bề mặt kết cấu thi công bằng cốp pha mảng lớn gang form tương đối ổn.

Bên cạnh mặt biên dùng gang form còn có phần thô bên trong lô gia dùng cốp pha nhôm cũng sơn bả thay vì tô trát.

Bả matit cho khu vực này nhiều khi khó khăn hơn trát vì công tác defect trước đó rất “chát”.

Trát bã vách bê tông dùng ván khuôn nhôm

Nói thêm về công tác hoàn thiện mặt biên, có rất nhiều vấn đề để bàn. Trong đó có chuyện “chảy nước bẩn”.

Nước bê tông, nước mưa chảy từ tầng đang thi công xuống tường đã sơn bã hoàn thiện bên dưới rất phổ biến.

Bề mặt bê tông dùng gang form

Dù dùng biện pháp:

• Lèn vữa chân vách trước khi đổ bê tông.
• Che chắn bằng dải nilon.

Nhưng cũng khó tránh hoàn toàn. Chỉ là bớt việc cho công tác “đu dây” sau này.

Sơn tường bằng cách đu dây an toàn. Ảnh: Internet

Trở lại chủ đề hoàn thiện bằng tô trát hay sơn bả, việc lựa chọn phương án phụ thuộc rất nhiều vào biện pháp thi công.

Ngoài các yếu tố mình nêu trên, cần phải kể đến:

• Vị trí tiếp giáp giữa tường xây (tô trát) và tường đổ toàn khối khô trát.
• Phương án hoàn thiện khi triển khai shopdrawing.
• Cân nhắc lựa chọn chủng loại dầu lăn cốp pha nhôm, gang form.

Đang có “hứng” để mình “chiếm sóng” phần dầu tháo ván khuôn luôn nhé.

Dầu lăn cốp pha nhôm có ảnh hưởng đến hoàn thiện?

Có…

… nếu không, mình đã không đề cập đến.

Trước giờ anh em chúng ta đều cho rằng: “Sử dụng dầu lăn gốc dầu thì vữa tô khó bám dính”.

Sau khi tháo cốp pha nhôm, phần do mịn nhẵn, phần còn lại do dầu lăn chưa khô (bốc hơi) hoàn toàn bám lại trên bề mặt nên vữa khó kết dính, gây khó khăn khi tô trát.

Công trường phải tạo nhám hoặc thậm thí đục lỗ cục bộ để tăng ma sát.

Vì nghi ngại trước sự thật hiển nhiên…

… nên mình đã suy nghĩ:

• Tại sao các nhà cung cấp cốp pha nhôm lại khuyên dùng dầu lăn gốc dầu?
• Không lẽ đơn vị cung cấp dầu lăn họ không tìm cách khắc phục điểm trừ lớn như vậy?

Và đây là câu trả lời sau khi mình tìm hiểu: Anh em chúng ta đang cảm tính.

Mời bạn xem tiếp.

Dầu lăn ván khuôn là gì?

Là một dạng hợp chất được sử dụng để hạn chế bám dính ván khuôn trong đổ bê tông các công trình xây dựng hoặc các sản phẩm bê tông đúc sẵn. Ngoài khả năng chống dính, dầu lăn còn có tác dụng tăng tuổi thọ ván khuôn và đảm bảo chất lượng bề mặt bê tông.

Tên tiếng Anh là Form Oil, Formwork Release Agent.

Lăn dầu cho tấm vách cốp pha nhôm

Hiện nay dầu tháo cốp pha hoạt động trên 2 cơ chế chính:

• Reactive: Cần phản ứng giữa các thành phần hoạt chất có trong dầu lăn và canxi trong bê tông. Tạo ra một lớp dầu (hoặc bọt) giữa bê tông và ván khuôn.
• Barrier: Sử dụng hỗn hợp dầu trực tiếp (diesel, paraffin wax, motor oil,..) không cần phản ứng để ngăn cản bám dính.

Ngoài ra còn có dạng Friction modifier (bôi trơn, giảm ma sát), Emulsion (nước bay hơi hoặc được hấp thụ vào bê tông để lại một lớp hoạt động giữa khuôn và bê tông), Waxes (sáp).

Bạn có thể tham khảo qua bảng so sánh các loại dầu lăn phổ biến. Nguyên gốc:

Bảng so sánh các loại dầu lăn phổ biến (tiếng Anh)

Tạm dịch:

bảng so sánh các loại dầu lăn phổ biến (tiếng Việt)

Đi sâu vào thì quá hàn lâm. Vượt qua tầm hiểu biết của mình. Dừng lại như vậy thôi.

Dầu tháo ván khuôn nhôm có thể thi công bằng con lăn hoặc bình phun (cơ, điện).

Phun dầu cho cốp pha nhôm sàn

Có mấy loại dầu lăn cốp pha nhôm tại Việt Nam?

Bạn thường nghe có 2 loại:

• Dầu lăn gốc nước: Water-based form oil.
• Dầu lăn gốc dầu: Oil-based form oil.

Theo mình còn có thêm dầu đen tạp chất nữa.

Gốc dầu hay nước là khái niệm thường dùng trong sản xuất mỹ phẩm và sơn. Đặc trưng cho dung môi, chất tạo nền (chất dẫn) của sản phẩm.

Một số tài liệu thì cho rằng:

• Gốc dầu sử dụng chế phẩm từ dầu mỏ, dầu thực vật, động vật.
• Gốc nước là hợp chất có độ kiềm cao pha lẫn với nước.

Có thể phân biệt qua màu sắc:

• Dầu tháo cốp pha gốc nước có màu trắng đục.
• Dầu tháo cốp pha gốc dầu có màu ngã vàng.

Với ván khuôn, dầu lăn gốc nước an toàn, thân thiện với môi trường, giá thành rẻ hơn….

Lăn dầu cho tấm gang form trước khi lắp

Nhưng dễ bị rửa trôi khi gặp nước, trời mưa, bề mặt bê tông dễ bị khuyết điểm.

Phân loại gốc dầu, gốc nước hơi trừu tượng. Nhiều tài liệu diễn đạt khá rờm rà, giống như thành phần hóa học, liên kết phức hợp trong cấu tạo phân tử của chúng.

Quá nan giải, mình có liên hệ với một số đơn vị. Vỡ òa khi biết rằng:

“Thực ra khái niệm gốc nước và gốc dầu rất phức tạp. Loại nào cũng có dầu trong đó cả. Nói đúng hơn là loại chỉ tan được trong dầu và loại tan được trong nước”.

Chưa hết, thêm một sự thật phũ phàng:

“Kết quả kiểm định độ bám dính của vữa tô trát vào kết cấu giữa loại gốc dầu cao hơn loại gốc nước”.

Hình dưới là kết quả test độ bám dính của vữa tô vào bê tông giữa loại tan trong nước (gốc nước) và tan trong dầu (gốc dầu) của một đơn vị cung ứng.

Bản kiểm định thành phần dầu lăn ván khuôn

Trái ngược hoàn toàn với đánh giá trực quan của chúng ta.

Dẫu biết rằng không thể dựa vào vài thông tin được tư vấn để khẳng định đây là kết quả đúng 100%. Nhưng cũng khiến chúng ta đặt ra nhiều câu hỏi.

Mình sẽ không ngừng cập nhật khi có được tài liệu từ những đơn vị khác để đưa ra thông tin chuẩn sát nhất.

Vậy tiêu chí lựa chọn dầu lăn là gì?

Nhiều, nhiều lắm!

Nhưng theo mình nên tập trung vào mấy ý:

• Khả năng gây ăn mòn cốt thép.
• Khả năng ngăn cản bám dính của bê tông với thép.
• Khả năng chống rửa trôi.
• Khả năng chống bám dính với vữa tô.
• Khả năng ăn mòn, phá hủy lớp bảo vệ ván khuôn (nhôm, gang form).
• Khả năng phân hủy hoàn toàn.

Ngoài ra còn tính an toàn, không gây cháy nổ, không độc hại, thân thiện với môi trường, giá cả phải chăng.

Rất khó để chọn được sản phẩm đảm bảo tất cả các tiêu chí.

Theo quan điểm của mình, chỉ cần đạt được các yêu cầu cơ bản, bạn hoàn toàn yên tâm khi lựa chọn.

Lời kết

Biện pháp hoàn thiện khi sử dụng cốp pha nhôm, gang form hay lựa chọn dầu tháo cốp pha không còn là vấn đề mới mẻ.

Mục đích bài viết này mình mong muốn chúng ta nên có cái nhìn “thoáng” hơn về hiệu quả của các giải pháp ván khuôn mang lại, cần phân biệt “rạch ròi” giữa kỳ vọng và thực tế.

(Bài viết được cập nhật vào 27/08/2024)